ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΑΣΩΝΤου Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου
Καθηγητή Γεωπονίας ΑΠΘ
 

Οι καταστροφικές πυρκαγιές της Μάνης και της Χαλκιδικής ξαναέφεραν στο προσκήνιο τις δασικές φωτιές και τις τεράστιες καταστροφές που αφήνουν πίσω τους. Για μια ακόμα φορά αναζητούσαμε ευθύνες από την αδυναμία της πυροσβεστικής υπηρεσίας να τις περιορίσει έγκαιρα και επεκτείναμε τις κατηγορίες στη δημόσια διοίκηση και στην πολιτική εξουσία. Για μια ακόμα φορά οι καταστροφικές πυρκαγιές δεν μας δίδαξαν τίποτε, όπως:

• Οι φωτιές για να αντιμετωπιστούν με επιτυχία χρειάζονται σχεδιασμό και προγραμματισμό σε προγενέστερο χρόνο,
• Είναι χωρίς πρακτική σημασία τα δελτία επικινδυνότητας της Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας. Γιατί μας προειδοποιεί; Για να πάρουμε τις βαλίτσες και να φύγουμε;. Αν τα απευθύνει στους κρατικούς φορείς (Νομαρχίες, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Πυροσβεστική), η ενημέρωση μπορεί να γίνει υπηρεσιακά. Μήπως με τις ανακοινώσεις της προετοιμάζει τους εμπρηστές για δράση; Η πρακτική χρησιμότητα αυτών των ανακοινώσεων πρέπει να επανεξεταστεί σοβαρά.
• Χρειάζονται σχέδια αντιμετώπισης της έκτακτης ανάγκης σε επίπεδο Δήμου ή γειτονικών Δήμων που θα δοκιμάζονται κατά καιρούς και θα προβλέπουν αν είναι δυνατόν τα πάντα. Οι φωτιές δεν σβήνουν με περιφερόμενους Νομάρχες, Περιφερειάρχες, Υπουργούς και ας επιμένει ο απροβλημάτιστος μέσος πολίτης να ζητά την παρουσία τους σε κάθε φυσική καταστροφή που αντιμετωπίζει,

Ο προβληματισμένος όμως πολίτης παρακολουθεί την αναξιοπιστία του πολιτικού κόσμου. Οι κρατούντες να επικαλούνται τη σφοδρότητα των ανέμων για να δικαιολογήσουν το μέγεθος της καταστροφής και την αδυναμία έγκαιρης περιστολής της, οι δε αντιπολιτευόμενοι να τους κατηγορούν για ανικανότητα και έλλειψη συντονισμού,  έχοντας οι ίδιοι ξεχάσει πολύ γρήγορα τις δικές τους ευθύνες σε σωρεία παρόμοιων γεγονότων.

Όλα αυτά θα μπορούσε να τα προβλέψει και να τα υλοποιήσει μια καλή Δημόσια Διοίκηση. Όχι βέβαια η σημερινή. Με διευθυντικά στελέχη πλήρως υποταγμένα στην πολιτική εξουσία. Με αναξιοκρατία στην εξέλιξη, εκτεταμένη διαφθορά και ανύπαρκτη επιστημονική ενημέρωση. Όσο οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου δεν αντιλαμβάνονται την ουσιαστική συμβολή μιας καλής και αξιόπιστης κρατικής μηχανής, θα εισπράττουν στο πολλαπλάσιο το πολιτικό κόστος. Κάποτε βέβαια θα κληθούν να το πληρώσουν όταν οι ενημερωμένοι πολίτες αντιληφθούν ότι τα πολιτικά πρόσωπα που τους λανσάρουν ως καταναλωτικά προϊόντα (ηθοποιοί, αοιδοί, αθλητές, τηλεπαρουσιαστές, κ.ά.) αδυνατούν να διαχειριστούν τα σύνθετα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες.

Είναι λυπηρό στη σημερινή εποχή της γνώσης, των δυνατοτήτων και των μέσων να αδυνατούμε να καθορίσουμε χρήσεις γης, να προστατέψουμε και να διαχειριστούμε πολύτιμα φυσικά οικοσυστήματα, να ορίσουμε φέρουσες ικανότητες.

Για να έρθουμε στο δια ταύτα, πρέπει άμεσα να γίνουν τα παρακάτω:

·        Οι κατά τόπους Διευθύνσεις Δασών σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση να σχεδιάσουν μέτρα αντιπυρικής προστασίας προσαρμοσμένα στις συνθήκες τις περιοχής τους και σε επίπεδο Δήμων. Πρέπει να απαναδραστηριοποιηθεί η Δασική Υπηρεσία που μπορεί να προσφέρει πολύτιμο έργο στην πρόληψη των πυρκαγιών,

·        Τα σχέδια αντιμετώπισης πρέπει να δοκιμάζονται κάθε χρόνο με ασκήσεις των εμπλεκομένων φορέων,

·        Σε κάθε Δήμο να δημιουργηθούν Ομάδες Εθελοντών Δασοπυρόσβεσης που πρέπει να εκπαιδευτούν από τη Δασική Υπηρεσία,

·        Ιδιωτικά Γεωργικά και Οδοποιητικά Μηχανήματα να καταγραφούν και να ενταχθούν στα σχέδια πυρόσβεσης με συγκεκριμένο ρόλο,

·        Ενδεχόμενη βοήθεια από σταθμούς πυρόσβεσης γειτονικών περιοχών πρέπει να προβλεφθεί και να οργανωθεί η υποδοχή και η συμμετοχή της,

·        Ενίσχυση του εξοπλισμού των ανδρών της πυροσβεστικής υπηρεσίας με πυράντοχο εξοπλισμό για να μπορούν να πλησιάζουν με ασφάλεια στην κινούμενη φωτιά.

·        Εγκατάσταση ηλεκτροπαραγωγών ζευγών για τη συνεχή λειτουργία των αντλιοστασίων,

·        Δημιουργία δεξαμενών νερού και εγκατάσταση πυροσβεστικών κρουνών ανεφοδιασμού οχημάτων,

·        Δημιουργία ζωνών πυροπροστασίας και τακτικό καθαρισμό των δασών από νεκρή και ξερή βλάστηση,

·        Αποκλεισμό ή έλεγχο χρήσεων γης υψηλού κινδύνου με πρόσθετα μέτρα πυροπροστασίας που θα βαρύνουν τους ιδιοκτήτες τους,

·        Πρόβλεψη ειδικών μέτρων πυροπροστασίας σε οικισμούς που περιβάλλονται από δάση,

·        Δημιουργία κέντρου συντονισμού και ειδικής ραδιοφωνικής συχνότητας έκτακτης ανάγκης σε περιοχές με μεγάλους πληθυσμούς,

·        Χρηματοδότηση των δράσεων πυροπροστασίας από Ευρωπαϊκά Προγράμματα και από τα έσοδα την εκμετάλλευσης των τοπικών δασών,

Τέλος, οι αγροτικοί πληθυσμοί που ζουν κοντά στα δάση πρέπει να απολαμβάνουν άμεσα οφέλη από την εκμετάλλευση και διαχείριση των φυσικών πόρων. Για παράδειγμα, οι βοσκότοποι πρέπει να παραχωρηθούν στους κτηνοτρόφους της περιοχής με πολυετείς μισθώσεις αποκλειστικής χρήσης (λήζινγκ). Με αυτόν τον τρόπο ο κτηνοτρόφος δεν θα διαχειρίζεται ληστρικά τον βοσκότοπο αλλά θα έχει κάθε λόγο να πάρει μέτρα αναβάθμισής του. Η παροχή τεχνικής βοήθειας από τις κατά τόπους Δασικές Υπηρεσίες και η επίβλεψη της διαχείρισης εγγυώνται την αειφορική τους χρήση.

Ένα άλλο μέτρο στήριξης των τοπικών πληθυσμών είναι η δημιουργία ειδικών δασικών συνεταιρισμών στους οποίους το δημόσιο θα παραχωρήσει υποβαθμισμένες δασικές εκτάσεις και τα μέσα που χρειάζονται για την αναβάθμισή τους (δασικά έργα, φυτάρια, κλπ). Τα μέλη των συνεταιρισμών με προσωπική εργασία και με βάση μελέτη των κατά τόπους Δασικών Υπηρεσιών θα αναλάβουν να διαχειριστούν αυτές τις εκτάσεις και θα είναι οι αποκλειστικοί επικαρπωτές των προϊόντων που θα παραχθούν. Το προϊόν της εκποίησης θα μεταβιβάζεται στα μέλη ανάλογα με τη συμβολή που είχαν σε εργατοημέρες. Με αυτόν τον τρόπο οι δασικοί πληθυσμοί μπορούν να αξιοποιήσουν πλεονάζουσα εργασία, η οποία θα τους αποδώσει ένα σημαντικό ποσό μετά από είκοσι ή τριάντα χρόνια κατά το πρότυπο του εφάπαξ που εισπράττουν οι μισθωτοί κατά τη συνταξιοδότησή τους. Τα δικαιώματα που απορρέουν μπορούν να μεταβιβάζονται μεταξύ μελών της ίδιας οικογένειας. Με αυτό τον τρόπο, στηρίζουμε την παρουσία των πληθυσμών στις ορεινές αγροτικές περιοχές, εξασφαλίζουμε την καλύτερη προστασία τους και παράλληλα το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο απολαμβάνει τα οφέλη που τόσο πλούσια μας παρέχουν τα δασικά οικοσυστήματα.

Γράφτηκε στις 12/7/2007