Παρασκευή 7 Μαρτίου 2014


ΔΗΜΟΤΙΚΟΙ ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟΙ 

Γεώργιος Α. Δαουτόπουλος, Καθηγητής Γεωπονίας ΑΠΘ

Η εξειδίκευση της παραγωγής και ο εκχρηματισμός της αγροτικής οικονομίας έχει φθάσει στο σημείο να σιγήσει ο αργαλειός της οικογένειας, να εκτοπιστούν τα οικόσιτα γαλακτοπαραγωγικά ζώα, να εκλείψουν οι λιγοστές κότες, να μείνουν χέρσοι οι λαχανόκηποι και όλες οι ανάγκες να καλύπτονται από πλανόδιους και μη εμπόρους. Δεν είναι λογικό ζώντας σε ένα χωριό ή σε μια κωμόπολη να μην έχεις τον λαχανόκηπό σου για να καλύψεις τις ανάγκες σου και μάλιστα σε υγιεινά προϊόντα που όλο και σπανίζουν από την αγορά. Με τα σημερινά μέσα (π.χ. καταψύκτες) ένα νοικοκυριό της υπαίθρου με λίγη εργασία μπορεί να καλύψει το σύνολο των αναγκών του σε οπωρολαχανικά εκλεκτής ποιότητας όλο το χρόνο.
Αν δεν το κάναμε μέχρι τώρα, γιατί η οικονομική ευημερία επέτρεπε την αγορά των προϊόντων αυτών, η σημερινή κρίση επιβάλλει άλλη συμπεριφορά. Και ας μη θεωρηθεί ότι είναι μιζέρια και ένδειξη φτώχειας. Σε πολλά αστικά κέντρα του εξωτερικού, και μάλιστα σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης, με αφετηρία κυρίως τη δεκαετία του 1970, οι Δημοτικές Υπηρεσίες δημιούργησαν Κοινοτικούς Λαχανόκηπους.
Οι πρώτοι κοινοτικοί κήποι κάνουν την εμφάνισή τους στη Λειψία της Γερμα­νίας με πρωτεργάτη τον Daniel Schreber που ήταν επικεφαλής ορθοπεδικής κλινικής. Η πρώτη ανάγκη προέκυψε για τη φυσική άσκηση των παιδιών που δεν είχαν πλέον ελεύθερους χώρους να ασκηθούν στις πόλεις που γέμιζαν με κτίρια. Αυτούς τους πρώτους κήπους που τα παιδιά δεν έδειχναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον να φροντίσουν, ανέλαβαν οι γονείς. Έτσι ο κήπος έγινε οικογενειακός. Αργότερα άρχισε η περίφραξή τους και η κατασκευή περιπτέρου για προστασία από τις καιρικές συνθήκες και οι πρώτοι κανονισμοί κάνουν την εμφάνισή τους το 1870 με την εγκατά­σταση των πρώτων 100 κήπων.
Η Κούβα, στο αποκορύφωμα του εμπάργκο και της οικονομικής κρίσης, δημιούργησε κοινοτικούς κήπους στα αστικά κέντρα και απέκτησε μια αξιόλογη παραγωγή κηπευτικών που κάλυψαν σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες του αστικού πληθυσμού που δεν είχε πρόσβαση σε κατάλληλη γεωργική γη.
 Σε πάρα πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, ο Δήμος προετοιμάζει μια έκταση εδάφους, συχνά σε διαφορετικές τοποθεσίες της πόλης, με εύκολη πρόσβαση και οι πολίτες νοικιάζουν 50 ή 100 τετραγωνικά μέτρα στα οποία φυτεύουν τα λαχανικά της επιθυμίας τους τα οποία στη συνέχεια περιποιούνται και συγκομίζουν. Συχνά ο Δήμος παρέχει και την αναγκαία τεχνογνωσία με σεμινάρια σε όσους αναλαμβάνουν για πρώτη φορά να καλλιεργήσουν λαχανικά. Επίσης, ο Δήμος καταρτίζει τον κανονισμό ο οποίος είναι υποχρεωτικός για τους συμμετέχοντες. Τις αρχές αυτές εφαρμόζει και ο Δήμος Θέρμης στη Θεσσαλονίκη σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που ξεκίνησε στις αρχές του Οκτώβρη του 2011 και περιλαμβάνει ακόμη και δωρεάν μαθήματα βιολογικής καλλιέργειας.
Σε πολλές πόλεις της Δύσης υπάρχει λίστα αναμονής και οι Δημοτικές Αρχές επεκτείνουν κάθε χρόνο την έκταση των Δημοτικών Κήπων για να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση. Το διαδίκτυο είναι γεμάτο με πληροφορίες για Δημοτικούς Κήπους και παρέχουν πληροφορίες για το πρόγραμμα και την καλλιέργεια λαχανικών. Στις ΗΠΑ υπάρχει και η Αμερικανική Ένωση Κοινοτικών Κήπων (American Community Gardening Association) με ιστοσελίδα στη διεύθυνση:
Στις τελευταίες δεκαετίες, εκατομμύρια Αμερικανοί υποσιτίζονται. Οι πόλεις φθίνουν, η ανεργία των νέων αυξάνει και η εγκατάλειψη της σχολικής φοίτησης παίρνει μεγάλες διαστάσεις. Οι μεγαλύτεροι στην ηλικία Αμερικανοί συχνά ζουν σε φυσικά ή κοινωνικά γκέτο, αποκομμένοι από τη ζωογόνο αλληλεπίδραση με άλλα μέλη της τοπικής κοινωνίας. Η οργάνωση μιας τοπικής δράσης, με την ίδρυση και λειτουργία ενός Δημοτικού Κήπου, φέρνει κοντά άτομα από διάφορα κοινωνικά στρώματα, ηλικίες, επαγγέλματα, κουλ­τούρες. Δημιουργεί παράλληλα νέες κοινωνικές σχέσεις, ισχυροποιεί τις υπάρχουσες, προσφέρει άσκηση και θεραπεία και παράγει υγιεινά τρόφιμα με πολύ χαμηλό κόστος.
Κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει και στις μεγάλες πόλεις της χώρας μας και να δώσει τη δυνατότητα σε άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη έκταση, να καλλιεργήσουν τα δικά τους λαχανικά. Οι πρώτοι Δήμοι έχουν ξεκινήσει. Θέρμης, Νεάπολης-Συκεών, Αλεξανδρούπολης, Έδεσσας και δεν αποκλείεται να δούμε μια έκρηξη στα επόμενα χρόνια. Αυτό θα είναι μια καλοδεχούμενη εξέλιξη.  Και δεν θα είναι ένδειξη φτώχειας. Το να παράγει κανείς τα δικά του λαχανικά χωρίς χημικά, είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να προσφέρει στον εαυτό του και την οικογένειά του. Σωματική άσκηση, δημιουργική απασχόληση και υγιεινή διατροφή είναι οι λόγοι που έχουν οδηγήσει πολλούς συνανθρώπους μας σε πολλές χώρες, και μάλιστα στις πιο ανεπτυγμένες, στην αθρόα συμμετοχή τους σε αυτά τα προγράμματα. Μια ανάλογη προσπάθεια δημιουργίας κήπων ξεκίνησε στην Καρδίτσα από έναν ευαισθητοποιημένο συνάδελφο Γεωπόνο ενώ στη Θεσσαλονίκη ομάδα πολιτών αυτοοργανώθηκε με την ίδρυση της ΠΕΡΚΑ (ΠΕΡιαστικές ΚΑλλιέργειες) στο πρώην Στρατόπεδο του Καρατάσου. Να τους ευχηθούμε κάθε επιτυχία.
Ένα άλλο πολύ αξιόλογο επιχείρημα υπέρ των τοπικών προϊόντων είναι τα αποτελέσματα έρευνας του περιοδικού National Geographic στη Σαρδηνία και την Ιαπωνία που συνδέουν την κατανάλωση τοπικών προϊόντων με την μακροζωία και μάλιστα σε οικιακούς λαχανόκηπους που καλλιεργούνται από τους ίδιους τους υπερήλικες.
Η καλλιέργεια των οικιακών λαχανόκηπων με τρόπο βιολογικό πρέπει να συνοδεύεται και από τη χρήση παραδοσιακών ποικιλιών που είναι πιο ανθεκτικές στις ασθένειες και έχουν καλύτερα γευστικά χαρακτηριστικά. Πολλές από αυτές τις παραδοσιακές ποικιλίες έχουν χαθεί στις ημέρες μας ή καλλιεργούνται από άγνωστους μεμονωμένους παραγωγούς σε διάφορες γωνιές της χώρας μας. Όλους αυτούς ήρθε να τους ενώσει και να τους συντονίσει μια πολύ χρήσιμη οργάνωση, η Εναλλακτική Κοινότητα Πελίτι (www.peliti.gr). Κάθε χρόνο οργανώνει την Πανελλήνια γιορτή ανταλλαγής σπόρων στην έδρα της οργάνωσης, στο Παρανέστι της Δράμας και στη συνέχεια αναπαράγεται και σε άλλες γωνιές της χώρας μας. Την ημέρα εκείνη εκατοντάδες βιοκαλλιεργητές από όλη την Ελλάδα και ερασιτέχνες κηπουροί συναντιούνται για να ανταλλάξουν σπόρους χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος. Αξίζει να πάρετε και εσείς μέρος στην επόμενη εκδήλωση.
Τέλος, η διοργάνωση εκθέσεων τοπικών προϊόντων προβάλλει τα τοπικά προϊόντα και τα καθιστά ευρύτερα γνωστά. Οι παραγωγικές τάξεις του Νομού Ημαθίας το κάνουν κάθε χρόνο με αφορμή το καρναβάλι της Νάουσας. Μάλιστα, αν τέτοιες εκδηλώσεις συνδυαστούν με τη δημιουργία τοπικών εφοδιαστικών δικτύων για καταστήματα, εστιατόρια, ξενοδοχεία, κ.ά., δημιουργούν άριστες προοπτικές για την απρόσκοπτη διάθεση τοπικών προϊόντων και ωφελείται τα μέγιστα η τοπική οικονομία.
Από όλα τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι οι τοπικές κοινωνίες διαθέτουν πολύ μεγάλες δυνατότητες για να καλυτερέψουν την οικονομική και κοινωνική τους θέση. Αν δεν το κάνουν μέχρι σήμερα είναι γιατί έχουν παραιτηθεί ή νοιώθουν πολύ μικρές τις δυνάμεις τους. Όπως όμως πολύ καλά γνωρίζουμε όλοι μας, η συνένωση των μικρών προσπαθειών είναι εκείνη που δημιουργεί τα μεγάλα και σπουδαία κοινωνικά και πολιτισμικά επιτεύγματα. Είναι βαθύτατο το χρέος των εκπαιδευτικών, όλων των βαθμίδων, να μεταφέρουν την αναγκαία πληροφόρηση και γνώση στις τοπικές κοινωνίες και να παίξουν τον ρόλο του καταλύτη και γιατί όχι και του ηγέτη που θα φέρει τις πολυπόθητες αλλαγές.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου